У апошні час фальклор зрабіў з дыпломнай працы аб’ект для жартаў. Маўляў, “дыплом падобны да агурка – абодва на 90 % складаюцца з вады”, “актуальнасць працы заключаецца ў тым, што за яе даюць дакумент пра вышэйшую адукацыю” і гэтак далей. Сапраўды, некаторыя зусім не затлумляюцца: навошта, калі нашмат прасцей узяць збітае пытанне, па якім напісана нямала іншых рэфератаў, дыпломаў, а то і доктарскіх, і проста злучыць іх кавалкі ў сваёй працы? Аднак ёсць управа і на такіх плагіятчыкаў-пачаткоўцаў. Надзейны сродак створаны ў навукова-даследчай лабараторыі інтэлектуальных інфармацыйных сістэм Белдзяржуніверсітэта, піша “СБ”.
Адным са стваральнікаў “цудадзейнай таблеткі ад ляноты для студэнтаў”, можна сказаць, ідэйным натхняльнікам усёй задумы стаў прафесар кафедры інфармацыйных сістэм кіравання доктар тэхнічных навук Ігар Соўпель. Трэба сказаць, айчынная праграма “Плагіяткантроль” нарадзілася з прычыны неабходнасці шукаць чужыя думкі зусім не ў працах студэнтаў, а ў дысертацыях. Менавіта ВАК першапачаткова звярнуўся да Ігара Васільевіча з просьбай распрацаваць сістэму. І праграма сапраўды ўжо стала надзейным заслонам на шляху да навуковай ступені для аматараў запазычанняў, прычым некаторыя прынцыпы “Плагіяткантролю” выгодна адрозніваюць яго ад аналогаў.
— Для праверкі ВАКу прапанавалі выкарыстоўваць вельмі распаўсюджаную расійскую распрацоўку “Антыплагіят”. Аднак падобныя праграмы мала закупіць, трэба бо і мець спецыялістаў, якія маглі б іх наладзіць, ухіліць магчымыя памылкі. А задзейнічаныя ў стварэнні “Плагіяткантролю” праграмісты заўсёды, як той казаў, пад рукой, – тлумачыць перавагі Ігар Васільевіч. – Ёсць у нашай праграмы і іншыя важкія плюсы, галоўны з якіх – праца адразу з дзвюма мовамі, рускай і беларускай.
Эфектыўны і алгарытм пошуку: праграма самастойна вызначае ключавыя словы ў прапанаванай для аналізу працы і ўжо па іх шукае падобныя навуковыя працы ў інтэрнэце. 
Па зубах “Плагіяткантролю” вызначыць запазычанні нават у тым выпадку, калі штосьці ў зыходным тэксце прыбіралі, замянялі на сінонімы або перастаўлялі ў іншым парадку – словам, улічылі большасць распаўсюджаных выкрутаў. Вядома, нейкія шчыліны для несумленных на руку засталіся, аднак яны патрабуюць вельмі доўгіх і стомных маніпуляцый з тэкстам першакрыніцы. Ужо прасцей і хутчэй і напраўду самому напісаць працу, з усмешкай заўважае Ігар Васільевіч. Дарэчы, сам ён лёгка бачыць плагіят у працах студэнтаў і без усякіх праграм:- Мне даводзіцца сутыкацца з дыпломнымі працамі па тэхнічных спецыяльнасцях, і добра прыкметна, калі студэнт спісаў: з’яўляюцца раптам неўласцівыя яму лексіка, стыль… Зрэшты, галоўнае ў такіх дыпломах – усё ж прыкладзеная самастойна распрацаваная праграма, ужо яе вось з інтэрнэту не запампуеш. А вось на гуманітарным кірунку манеўраў для спісвання сапраўды больш. У любым выпадку наша праграма пакажа, ці прысутнічае ў працы плагіят. Дадаткова адаптаваць яе для праверкі дыпламоў, дарэчы, не прыйшлося – яна ўжо эфектыўна працавала і з інтэрнэт-крыніцамі, і з унутранымі базамі навуковых прац.
Сваю эфектыўнасць “Плагіяткантроль” цяпер даказвае ў тым ліку і на факультэце міжнародных адносін БДУ – праграма ўсталявана на адным з камп’ютараў у лабараторыі інфарматыкі. Сюды не зарастае сцежка пільных выкладчыкаў. Адзін з актыўных карыстачоў “Плагіяткантролю” – лабарант кафедры мытнай справы Кацярына Дзедзік:
— Каля года мы карыстаемся праграмай пры праверцы дыпломаў – у інструкцыі да напісання выніковай працы на нашым факультэце адкрыта паказана, што яна падвергнецца праверцы на плагіят. Думаю, такі пункт у спалучэнні з высокім узроўнем падрыхтоўкі студэнтаў і іх належнай матывацыяй вельмі дзейсны: на кафедры пакуль не было выпадкаў поўнага капіявання чужога дыплома, прычым праверка ідзе не толькі па выкладзеных у інтэрнэце ўзорах, але і па нашай унутранай базе. Зрэшты, у выніковых працах на нашай кафедры заўсёды шмат спасылак на розныя законы і акты, якія праграма пазначае як плагіят – магчыма, варта трохі падкарэктаваць яе алгарытм. І, вядома, яна не можа выявіць куплены дыплом, але тут ужо сваё слова можа сказаць выкладчык, калі ўбачыць, што не самы лепшы студэнт раптам пачаў гаварыць мовай кандыдата эканамічных навук.
Сам Ігар Соўпель найлепшым эфектам ад паступовага распаўсюду “Плагіяткантролю” лічыць псіхалагічны. Галоўнае, каб студэнт ведаў, што яго працу абавязкова правераць – глядзіш, і не захочацца красці чужыя думкі.
Крыніца: Антон КАСЦЮКЕВІЧ, “СБ”
