«Як падбіраем студкараў, як знаходзім людзей, прыкіпеўшых сэрцам да газеты, сапраўды перакананых у сіле друкаванага слова, закаханых у сваё захапленне, калі хочаце, – другую прафесію? Знайсці такіх цяжка», – дзяліўся сваім досведам ў 1985 годзе ў маскоўскім часопісе «Журналіст» тагачасны рэдактар «Беларускага ўніверсітэта» Васіль Вараб’ёў.
Пра самых актыўных ён пісаў: «Пасля інтэрв’ю з адной з груп механіка-матэматычнага факультэта стаў усё часцей наведвацца ў рэдакцыю студэнт Саша Шыбут. Адзін матэрыял, другі… Так прайшло тры гады. Зараз Аляксандр Сцяпанавіч Шыбут – стажор-выкладчык, старшыня штаба «Камсамольскага пражэктара» ўнівер-
сітэта. Яго дзелавыя, прынцыповыя, «калючыя» карэспандэнцыі
пастаянна ў цэнтры ўвагі чытачоў.
Баявога, ініцыятыўнага Юрыя Варатніцкага, студэнта факультэта радыёфізікі і электронікі, заўважылі на пасадзе камандзіра камуністычнага атрада. Папрасілі напісаць для газеты. Спачатку не атрымалася. Разам перапрацавалі матэрыял. Адчуваўся ў камсамольца творчы патэнцыял. Прыцягнулі ў свае шэрагі. З цягам часу Юрый аказаўся сапраўдным скарбам для рэдакцыі. Бо што ні гаварыце, а самыя лепшыя, правільныя словы застануцца толькі добрымі пажаданнямі, калі студкар не дапоўніць іх асабістымі перакананнямі, сваёй актыўнай пазіцыяй. А Юрый – выдатнік вучобы, энергічны грамадскі дзеяч. Праз свае арганізатарскія здольнасці ён узначаліў універсітэцкі прэс-цэнтр. Няхай не ў кожным нумары з’яўляецца яго прозвішча, аднак у кожным нумары праглядаецца яго кіраўніцтва прэс-цэнтрам».
Без афіцыёзу пры складанні дакументаў
Юрый Варатніцкі, дырэктар Цэнтра інфармацыйных тэхналогій БДУ, яшчэ ў студэнцкія гады быў чалавекам справы.
«Перакананасць даказваюць справай» – так Юрый Іосіфавіч назваў свой артыкул у газеце «Беларускі ўніверсітэт» у 1983 годзе. Ён пісаў: «Актыўная жыццёвая пазіцыя – гэта назаўсёды: выпрацоўваецца яна гадамі і вельмі важна ніколі не здраджваць ёй, да канца заставацца прынцыповым, сумленным у адносінах да іншых і да сябе». Сёння нам па дваццаць. І ад таго, якую пазіцыю зоймем мы ў жыцці грамадства, у многім залежыць, якім яму быць у будучым», – з такімі словамі звяртаўся Юрый Варатніцкі да студэнцкай аўдыторыі ў тыя гады.
Сёння ён гаворыць, што такія гучныя выразы пісаліся ім і яго равеснікамі ад чыстага сэрца і гэтак жа ўспрымаліся: «Мы не замарочваліся на высокай ідэалогіі, і за высакамоўнымі фразамі бачылі канкрэтныя справы». Юрый Іосіфавіч сам у студэнцкія гады быў актывістам: з’яўляўся камандзірам і камісарам студэнцкіх будаўнічых атрадаў, а таксама членам бюро камітэта камсамола. «Мы разумелі, што практычныя навыкі, атрыманыя падчас працы ў будаўнічых атрадах, спатрэбяцца нам і надалей. Таму ўспрымалі працоўнае лета як сапраўдную школу жыцця», – тлумачыць Юрый Варатніцкі.
Свой вопыт супрацоўніцтва з універсітэцкай газетай ён таксама ацэньвае з практычнага боку і лічыць карысным. «Кожны педагог і навуковец павінен умець добра выкладаць свае думкі на паперы. Тыя навыкі, якія я атрымаў дзякуючы сумеснай дзейнасці з журналістамі, дапамагаюць мне і ў сённяшняй працы. Іх я выкарыстоўваў пры напісанні «Канцэпцыі інфарматызацыі БДУ», падчас удзелу ў распрацоўцы «Стратэгіі развіцця інфарматызацыі грамадства Рэспублікі Беларусь і ў іншых выпадках», – прызнаецца дырэктар ЦІТ. Ён і дасюль стараецца пазбягаць канцылярскіх зваротаў, стандартных штампаў і афіцыёзу пры складанні дакументаў.
«Грамадскім карэспандэнтам» Юрый Варатніцкі стаў дзякуючы сваёй ініцыятыўнасці на факультэце радыёфізікі і электронікі ў студэнцкія гады. У 1983 годзе быў кіраўніком прэс-цэнтра камітэта камсамола. Пасля таго, як ён змяніў Аляксандра Шыбута на пасадзе старшыні штаба «Камсамольскага пражэктара», які быў прызваны кантраляваць і адшукваць недахопы ў дзейнасці ўніверсітэта, Юрыю Іосіфавічу давялося пісаць крытычныя матэрыялы і асвойваць жанр фельетона.
На той час у яго ўжо быў вопыт здымак у фільме «Расписание на послезавтра», дзе ён удала сыграў вундэркінда. І таму творчая праца ў газеце не падалася Юрыю Варатніцкаму чымсьці недасягальным: «Да ўсяго я талкова пісаў і думаў, што гэта мне дапаможа. Пазней пачаў цікавіцца і кніжкамі па стылістыцы. Памятаю, што вельмі мне дапамаглі кнігі Норы Галь, якія вучылі пісаць проста і даступна».
Спрыялі зацікаўленасці друкаваным словам у Юрыя Іосіфавіча і цёплыя ўзаемаадносіны з «Беларускім універсітэтам». Рэдактара Васіля Вараб’ёва ён успрымаў як калегу і сябра, бо яны ведалі адзін аднаго па працы ў будатрадах.
Пра працу ў газеце дагэтуль у яго засталося ідэалізаванае ўяўленне. «Можа, таму, што я пісаў толькі пра тое, што мяне хвалявала, і мне не даводзілася хаваць праўду. Наогул, у тыя часы ва ўніверсітэцкім асяроддзі крытыка была нармальнай з’явай. І на яе рэагавалі», – успамінае наш герой.
Юрый Варатніцкі лічыць, што раней выказванне «што напісана пяром, тое не выйме і сякера» адпавядала рэальнасці. У савецкі да надрукаванага слова адносіліся трапятліва і адказна. Таму ўсе, хто меў дачыненне да працы ў газетах, былі ўпэўнены, што робяць патрэбную справу і іх пачуюць. Гэтага ён жадае і цяперашнім супрацоўнікам рэдакцыі.
Журналістыка стала яго другім захапленнем
Аляксандр Шыбут, старшы выкладчык кафедры вэб-тэхналогій і камп’ютарнага мадэлявання механіка-матэматычнага факультэта, і сёння з настальгіяй успамінае будатрадаўскую маладосць.
У 1981 г. у артыкуле «Старонкі малдаўскага лета» камандзір Слабадзейскага занальнага атрада імя В. З. Харужай Аляксандр Шыбут на старонках газеты «Беларускі ўніверсітэт» рапартаваў: «Агульная колькасць лінейных атрадаў з БДУ – 7, колькасць байцоў – 377. Выканана работ на суму – 1189,774 тысяч рублёў. Сабрана пладова-гародніннай прадукцыі – 4 020 тон. Дадзена канцэртаў – 57. Прачытана лекцый – 54. Пабудавана спартыўных пляцовак – 14».
І працягваў: «Байцы Слабадзейскага занальнага атрада імя Харужай вярнуліся ў студэнцкія аўдыторыі. Працоўнае лета зблізіла іх, загартавала духоўна і фізічна, далі новы запал бадзёрасці, аптымізму. Доўга будуць сніцца ім бясконцыя радкі памідораў, і пякучае малдаўскае сонца, і дзявочы хор пад гітару, і шумнацечны Днестр, і хвалюючыя мінуты развітання з Малдавіяй на пероне Ціраспальскага вакзала. Экзамен на сталасць вытрыманы. Другі раз запар БДУ імя У. І. Леніна прызнаны найлепшым сярод навучальных устаноў Беларусі, якія фарміруюць атрады ў Малдавію. Да пабачэння, працоўны семестр – 81!»
Аляксандру Сцяпанавічу прыемна расказваць пра тую дзейнасць. «Ахвотнікі папрацаваць летам старанна вучыліся на працягу навучальнага года. Бо двоечнікаў у будаўнічыя атрады, што фарміраваліся ва ўніверсітэце, прынцыпова не бралі. Зімой студэнты акрамя асноўнай вучобы дадаткова атрымлівалі веды і ўменні па рабочых спецыяльнасцях», – прыгадвае выкладчык. На яго думку, адрадзіць будатрадаўскі рух у мінулых маштабах можна, але ў гэтым выпадку, як і раней, спатрэбяцца намаганні на дзяржаўным узроўні. «Пакуль жа ў БДУ працуюць толькі нешматлікія студэнцкія будаўнічыя атрады, але ўжо добра, што моладзевыя грамадскія арганізацыі ўзялі сабе за правіла шукаць працу для студэнтаў на летні перыяд», – разважае Аляксандр Шыбут.
Пытанне занятасці студэнтаў непакоіла яго і ў маладыя гады. Начальнікам штаба працоўных спраў БДУ ў матэрыяле «Як рашыць рэбус?» ён пісаў: «Пытанне грашовай прыбаўкі да саракарублёвай стыпендыі востра стаіць перад большасцю студэнтаў. Аднаму патрэбна карміць сям’ю, другому – жыць «незалежна ад бацькоў», многім – для набыцця той ці іншай рэчы. Вось таму і шукае студэнт працу, вось чаму будучыя фізікі і філолагі, хімікі і гісторыкі, юрысты і журналісты часова працуюць пажарнікамі і вартаўнікамі, кантралёрамі і паштальёнамі, грузчыкамі ў крамах, на цацачнай фабрыцы, на паліграфічным камбінаце, на суседнім з інтэрнатам «Крышталі». І тут жа заўважаў: «Ды толькі такую работу, якая магла б задаволіць студэнта, знайсці ў адзіночку не проста… Тут патрэбна дзейсная дапамога камсамольскіх і прафсаюзных арганізацый, саміх студэнтаў».
Развагам на розныя тэмы ў газеце спрыяла тая акалічнасць, што пасля заканчэння ўніверсітэта Аляксандр Шыбут займаў пасаду намесніка сакратара камітэта камсамола, пазней з’яўляўся старшынёй штаба «Камсамольскага пражэктара». А таму лічыў неабходным асвятляць дзейнасць гэтых грамадскіх арганізацый у друку.
Ён прызнаецца, што журналістыка як прафесія, а таксама літаратурная дзейнасць заўсёды яго прыцягвалі. Яшчэ ў школьныя гады ён стаў пераможцам рэспубліканскага конкурсу сачыненняў, выпускаў школьную насценгазету. Нават пасля таго, як скончыў БДУ і пачаў выкладаць на механіка-матэматычным факультэце, не забыўся на ранейшыя схільнасці. І ажно 15 гадоў на пасадзе намесніка галоўнага рэдактара рэдагаваў рэспубліканскі часопіс «Рэпетытар». Пад яго ўплывам паступіла на факультэт журналістыкі і дачка. Сёння яна прафесійны журналіст, што ўсцешвае бацьку. Аляксандр Сцяпанавіч лічыць, што менавіта дзякуючы супрацоўніцтву з «Беларускім універсітэтам» ён змог рэалізаваць свае творчыя здольнасці.
На яго думку, каб універсітэцкая газета займела такі поспех, як у былыя часы, неабходны дух карпаратыўнасці, жаданне кожнага супрацоўніка жыць клопатамі і патрэбамі ўніверсітэта і мець звычку чытаць пра іх. «Мае аднагодкі былі адданыя ўніверсітэту і не ўяўлялі, што будуць вучыцца або працаваць у іншым месцы», – дзеліцца Аляксандр Шыбут. Такую ўлюбёнасць у альма-матар ён як выкладчык хацеў бы бачыць і ў сённяшніх студэнтаў.
Ганна ЛАГУН
На фота: 1. «Беларускі ўніверсітэт». 1982 г. Члены рэдкалегіі злева направа: У. Капскі, С. Лыскавец, доктар філалагічных навук П. І. Ткачоў, М. Лахвіч, Т. Сахашчык, рэдактар В. П. Вараб’ёў, прафесар В. А. Пыжкоў, прафесар А. А. Лойка, І. Саветкіна, А. Лазоўскі
