Прафесар Франк Лепрэвост, віцэ-прэзідэнт Універсітэта Люксембурга.
З 7 па 13 верасня студэнты БДУ маглі даведацца пра “сакрэтную зброю Джэймса Бонда”. Менавіта так называлася лекцыя прафесара Франка Лепрэвоста – віцэ-прэзідэнта Універсітэта Люксембурга.
Што ўнікальна, Універсітэт Люксембурга – самая маладая (заснаваная ў снежні 2003 г.) і адзіная вышэйшая навучальная ўстанова Вялікага Герцагства Люксембург.
Універсітэт Люксембурга — адзіны універсітэт у краіне; ён быў заснаваны ў 2003 годзе, аб’яднаўшы некалькі інстытутаў, і дае паўнавартаснае вышэйшую адукацыю.
А сам Франк Лепрэвост чытае больш за 50 навуковых прац па напрамках: алгарытмічная тэорыя лічбаў, крыпталогія для студэнтаў з краін Усходняй Еўропы. “Сакрэтная місія” віцэ-прэзідэнта ўжо пабывала ў Польшчы, Расіі, Украіне. Надышла чарга і Беларусі.
8 верасня на фізічным факультэце БДУ студэнты ўсіх факультэтаў змаглі атрымаць тлумачэнне на пытанне: “Што такое крыптаграфія?”
Франк Лепрэвост папярэдзіў: “У адной лекцыі мы будзем падарожнічаць у прасторы і часе, таму будзьце ўважлівыя!”
Лекцыя “Самая сакрэтная зброя Джэймса Бонда” пачалася з гісторыі стварэння раманаў пра супершпіёна Яна Флемінга. Аўтар Бонда быў звязаны не толькі з журналістыкай, але і з ваеннымі сакрэтамі. У 1939 г. Флемінг быў асабістым асістэнтам адмірала Годфры. Менавіта з адмірала Флемінг пісаў вобраз начальніка Джэймса Бонда “М”.
Як жа мелі зносіны паміж сабой героі з жыцця, увасобленыя ў раманах? Франк Лепрэвост прывёў прыклад:
“Калі да мяне падыдзе, скажам, Клаўдыя Шыфер і спытае, што я раблю пасля лекцыі, я буду прыемна здзіўлены. Але ў гэтым і ўтойваецца небяспека: нашу гутарку могуць падслухаць. Для гэтага і існуе крыптаграфія”.
Гісторыя крыптаграфіі налічвае больш за 4 тысячы гадоў. Самым першым і незвычайным метадам выкарыстання крыптасістэмы была перадача паведамленняў праз рабоў. Каб адправіць паведамленне, шляхетны спадар галіў налыса раба, рабіў яму тату-паведамленне, а затым выпраўляў на сотні міль. Так паўтаралася датуль, пакуль у раба не заканчвалася вольнае месца на галаве.
Шыфравальная машына “Энігма”
Асноўным ключом да стварэння крыптаграфіі стала неабходнасць сакрэтных пасланняў падчас Другой сусветнай вайны. Самай першай электрычнай ротарнай шыфравальнай машынай стала польская “Энігма”. Пасля неаднаразовых узломаў сістэмы “Энігмы” з’явілася вызначэнне крыптаграфіі з сіметрычным ключом.
Сістэма шыфравання, у якім адпраўнік і атрымальнік паведамлення выкарыстоўваюць адзін агульны ключ, які служыць як для шыфравання так і дэшыфравання тэксту. Параўнаеце гэта з адкрытым ключом крыпталогіі, якая выкарыстоўвае два ключы – адкрыты ключ для шыфравання паведамленняў і сакрэтны ключ для іх расшыфроўкі.
Сіметрычныя ключы сістэмы прасцейшыя і хутчэйшыя, але іх галоўны недахоп у тым, што абодва бакі павінны нейкім чынам абмяняць ключ у бяспечным рэжыме. Шыфраванне з адкрытым ключом дазваляе пазбегнуць гэтай праблемы, таму што адкрыты ключ можа распаўсюджвацца неабароненым чынам, і закрыты ключ ніколі не перадаецца.
“Сіметрычны ключ крыптаграфіі часам завуць сакрэтным ключом крыптаграфіі”, – падзяліўся Франк Лепрэвост.
Завяршальнай тэмай лекцыі быў аповед пра тры сучасныя праблемы шыфравання.
Гэта: праблема першапачатковага абмену ключамі, менеджмент ключоў, асабісты подпіс.
“Каб абмяняцца інфармацыяй, трэба падабраць пэўныя ключы, а гэта адымае час. Калі ключоў і ўдзельнікаў дыялогу ў сетцы шмат, можна забыцца некаторыя з іх. І хтосьці можа ўзламаць ваш ключ, тады прыйдзецца мяняць усю сістэму шыфравання”, – растлумачыў Франк.
Аптымальным рашэннем праблем у такім разе будзе адзін ключ, які будзе выкарыстоўвацца двойчы: каб шыфраваць і дэшыфраваць.
Завяршала лекцыю песня брытанскай спявачкі Адэль “Скайфол” (Skyfall), якая з’яўляецца саўндтрэкам да фільма пра Бонда ў 2012 годзе.
Фаіна НАКАНЕЧНАЯ
I вiдэа:
