Вучыцца раскаванасці

17 Nov, 2015.

 Хомич Гордей БГУ

Старшы выкладчык кафедры рускай мовы філалагічнага факультэта БДУ Гардзей Васільевіч Хоміч стаў пераможцам ІІІ міжнароднага конкурсу “Найлепшы настаўнік рускай славеснасці замежжа”. Пра сваю перамогу, а таксама пра навучанне рускай культуры маўлення ён распавёў газеце “Ўніверсітэт”.

Гардзей зусім выпадкова даведаўся пра правядзенне конкурснага адбору.

“Я звычайна выходжу на сайт расійскага часопіса “Руская мова ў школе” і гляджу анонс найбліжэйшага нумара. Калі мяне штосьці зацікавіць, я іду ў чытальную залу і бяру друкаваную версію нумара. І там была спасылка на гэты конкурс”.

Пра ўдзел у конкурсе

Першы міжнародны конкурс падобнага фармату праводзіўся ў 2013 годзе. У ім удзельнічалі толькі настаўнікі школ з краін СНД. Абсалютным пераможцам была настаўніца з Беларусі Іна Віннік. Яна прадстаўляла сярэднюю школу гарадскога пасёлка Сноў. Другі конкурс праводзіўся сярод выкладчыкаў школ і ВНУ далёкага замежжа, без краін СНД. Трэці конкурс быў прымеркаваны да года літаратуры. Ён аб’яднаў удзельнікаў з краін СНД, Еўропы, Азіі, Амерыкі, Афрыкі. Конкурс, які прайшоў 23 кастрычніка 2015 гады, праводзіўся з падтрымкай Федэральнага агенцтва па справах Садружнасці Незалежных Дзяржаў, суайчыннікаў, якія пражываюць за мяжой, і па міжнародным гуманітарным супрацоўніцтве (Рассупрацоўніцтва).

“Калі будуць праводзіцца такія конкурсы, як “Найлепшы настаўнік рускай славеснасці замежжа”, то я б хацеў ізноў прыняць удзел і атрымаць цікавы досвед. Калі будзе цікавы сам фармат конкурсу”.Хомич Гордей БГУ

Гардзей адзначыў, што конкурс быў добры тым, што правяраліся і веды па мове, і ўменне напісаць эсэ.

“Трэба было прадэманстраваць свае метадычныя магчымасці ў арганізацыі навучальнай дзейнасці, гэта значыць паказаць фрагмент заняткаў. Там правяраўся ўвесь комплекс ведаў, уменняў і навыкаў выкладчыка школы або ВНУ. А ёсць, напрыклад, конкурсы, якія ацэньваюць толькі напісанае эсэ. Такія конкурсы мне не вельмі цікавыя”.

Міжнародны конкурс праводзіўся ў два этапы. Першы этап быў завочным. Трэба было за вызначаны час выканаць тэст з 40 пытанняў. Далей трэба было напісаць эсэ і скласці сем тэзісаў пра тое, чаму трэба вывучаць рускую славеснасць. І па выніках першага этапу, у якім удзельнічала больш за 600 выкладчыкаў рускай мовы з 60 краін, выбіралі 15 фіналістаў, якіх запрашалі ў Маскву. Усе 15 прадстаўлялі розныя краіны.

“У Маскве нам прапанавалі выканаць два заданні. Першае: прэзентацыя таго, як мы выкладаем рускую мову. У якасці другога задання трэба было на працягу шасці хвілін паказаць фрагмент урока на тэму: “Чалавек у рускай літаратуры”. Неабходна было загадзя гэты фрагмент падрыхтаваць і выступаць з апорай на прэзентацыю. Прэзентацыю трэба было выслаць арганізатарам за тыдзень да правядзення фіналу”.

Пра прэзентацыю і сумленне

У першай прэзентацыі Гардзей акцэнтаваў увагу на розныя кірункі працы выкладчыка рускай мовы.

“Таму што гэта звязана не толькі з навучання маўленню. Па-першае, гэта знаёмства з рускай культурай. Па-другое, развіццё эмацыйнай сферы асобы. Па-трэцяе, развіццё эстэтычнага густу студэнтаў”.

У фрагменце ўроку Гардзей вырашыў спыніцца на такой якасці рускага і не толькі чалавека, як сумленне. Паказаць, як гэта якасць выяўляецца ў жыцці герояў рускай літаратуры XIX–XX стагоддзяў і зрабіць паралелі з рускім жывапісам.

“Ёсць выдатная карціна рускага мастака Мікалая Ге, якая называецца “Сумленне Іуды”. Я думаю, яно, сумленне, закладзена ўсярэдзіне кожнага чалавека. Толькі ў некаторых людзей яно спіць. І трэба знайсці пэўны падыход, каб гэта сумленне прачнулася. Я шчыра веру, што больш людзей, у якіх яно ёсць”, – адзначыў Гардзей.

Пра найлепшую лінгвістычную школу

Гардзей адзначыў, што на конкурсе прадстаўнікі такіх краін, як, напрыклад, Азія заканчвалі рускія ВНУ.

“Таму па-руску казалі ўсе выдатна”, – прыкмеціў Гардзей.

Удзельнікі і зараз падтрымліваюць сувязь, перапісваюцца ў інтэрнэце.

“Думаю, што прадставіцца такая магчымасць – сустрэцца з імі зноў на міжнародных канферэнцыях. Люду насамрэч падабраліся вельмі цікавыя. З імі, галоўным чынам, цікава было размаўляць, і ў кожнага можна было чамусьці павучыцца. Кожны з удзельнікаў конкурсу выкладае рускую мова скрозь прызму сваёй нацыянальнай культуры. І вось калі выкладчыкі прэзентавалі свае метады працы, часта праводзілі паралелі, напрыклад, рускай і іспанскай літаратуры. Нацыянальны кампанент прысутнічаў у выступленнях”.

Гардзей распавёў, што яго ўразіў размах конкурсу размах конкурсу і арганізаванасць боку, які прымаў.

“А наконт іншых удзельнікаў і іх метадычнага досведу, магу сказаць, што сапраўды ёсць моцныя школы, але наша лінгвістычная і метадычная школа ані не саступае ні еўрапейскім, ні азіяцкім школам”, – падумаўшы, дадаў Гардзей.

Хомич Гордей БГУ

Пра тое, чаму стаў выкладаць

“Падчас вучобы ў Ліцэі БДУ атрымаў дыплом на Рэспубліканскай алімпіядзе па рускай мове. Шмат у чым дзякуючы таму, што ў ліцэі вучыўся ў выдатнага выкладчыка — дацэнта філалагічнага факультэта Таццяны Уладзіміраўны Ігнатовіч. Менавіта пад яе кіраўніцтвам пісаў усе свае навуковыя працы падчас вучобы на філалагічным факультэце БДУ” – распавёў Гардзей Хоміч. Ён атрымаў спецыяльнасць выкладчыка рускай мовы і літаратуры.

“Па заканчэнні ўніверсітэта мне прапанавалі працу на філалагічным факультэце. Мне заўсёды падабалася выкладаць, падабалася руская мова”.

Асноўныя кірункі яго працы: рыторыка, стылістыка і культура маўлення, методыка выкладання рускай мовы на філалагічным і гуманітарным факультэтах.

“Мая навуковая дзейнасць на звязана з методыкай выкладання рускай мовы, а з методыкай цесна звязана стылістыка і культура маўлення. Таму што методыка працуе ў тым ліку і з тэкстам і з моўнымі адзінкамі. Таму шмат у чым выбар дысцыплін абумоўлены гэтым”. Гардзей выкладае, як і ў беларускіх, так і ў замежных студэнтаў.

— Хто лепш ставіцца да культуры маўлення?

— У замежных студэнтаў культуру маўлення можна фарміраваць, а ў беларускіх студэнтаў яна ў ідэале – застаецца толькі шліфаваць. Таму складана сказаць, якая з груп студэнтаў больш вылучаецца.

— Што цяжэй: пачынаць ці шліфаваць?

— Я думаю, што шліфаваць. Таму што прымусіць чалавека перавучыцца не толькі мове, але і любому, я думаю нашмат складаней, чым пабудаваць з нуля.

— Як трэба адшліфоўваць мову, каб выйграць у міжнародным конкурсе?

— Я думаю, што гэта было не асноўны, а спадарожны фактар. Мне вельмі спатрэбіліся тыя веды, якія я атрымаў на філалагічным факультэце. У тым ліку ў методыцы выкладання рускай мовы. Шмат у чым гэта, вядома ж, заслуга нашых універсітэцкіх выкладчыкаў.

— Што хацелася б прыўнесці ў сваё выкладанне, выкарыстоўваючы досвед замежных калегаў?

— Манеру выкладання. Мне здаецца, што еўрапейскія выкладчыкі больш раскаваныя, калі праводзяць лекцыі, чым беларускія. У добрым сэнсе, гэтаму таксама трэба вучыцца.

— Як гэтаму навучыць выкладчыкаў быць больш раскаванымі?

Хомич Гордей БГУ

— Я думаю, што, хутчэй не выкладчыка трэба вучыць раскаванасці. Хутчэй сістэма адукацыі павінна дапамагчы выкладчыку пачувацца так. І я перш за ўсё маю на ўвазе не ўніверсітэцкую, а школьную адукацыю. Якраз-такі ў ВНУ я такіх праблем не адчуваю. Але, калі два гады працаваў у школе, пэўныя абмежаванні для свабоды творчасці былі. Калі малады выкладчык прыходзіць у школу, ён сутыкаецца з мноствам папер, значная частка якіх не патрэбная. Ён змушаны кожны дзень запаўняць такую колькасць папер, што ў яго фізічна не застаецца часу для творчасці. Па-другое, ён страчвае цікавасць да працы. Калі могуць пазбавіць прэміі толькі за тое, што ў класным часопісе стаіць кропка пасля назвы тэмы, а яе ставіць не трэба, мне здаецца, гэта ўжо перагін. У БДУ такога, на шчасця, няма.

Пра вызначэнне культуры маўлення

Гардзей адзначыў, што культура маўлення – гэта ўменне будаваць і афармляць сваё маўленне з улікам асаблівасці маўленчай сітуацыі, гэта значыць у афіцыйных або неафіцыйных зносінах.

“Напрыклад, калі ўзяць выкладчыка ў школе, то ён павінен валодаць і навуковым стылем, і навукова-папулярным падстылем навуковага стылю. Ён павінен размаўляць у афіцыйна-справавым стылі. Пры правядзенні бацькоўскіх сходаў павінен валодаць публіцыстычным стылем”.

Пра захапленні

Гардзей любіць тэатр і выводзіць сувязь гэтага захаплення са сваёй прафесіяй.

“Люблю чытаць. Калі мяне зацікавіў нейкі твор, то цікава паглядзець, як яго паставілі на сцэне”.

Улюбёныя тэатры ў Мінску – Вялікі тэатр оперы і балета і Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы.

У Купалаўскім тэатры сёння Гардзей параіў бы паглядзець спектакль “Дон Жуан”, “Чайка”. А ў тэатры оперы і балета оперу “Царская нявеста”.

— Як матываваць студэнта паступіць на філалагічны факультэт?

— Трэба расстаўляць акцэнты на тое, што выпускнік філалагічнага факультэта можа працаваць не толькі ў сферы адукацыі. Яго дзейнасць можа быць звязана і з турыстычным бізнесам, і з рэдакцыйна-выдавецкай дзейнасцю. Некаторыя нашы выпускнікі працуюць судовымі экспертамі і праводзяць фонаэкспертызы. Гэта спецыялісты па сувязі з грамадскасцю ў розных арганізацыях.

— Ці складана знайсці працу выпускнікам?

— Залежыць ад таго, які студэнт, што ён з сябе ўяўляе. Калі студэнт сапраўды матываваны, атрымаў добрыя веды, то ён у любой сітуацыі не застанецца без працы па пакліканні.

— Як вы лічыце, на вузкія экзатычныя спецыяльнасці трэба ісці па пакліканні?

— Так. Мне здаецца, што ўсе экзатычныя спецыяльнасці – гэта своеасаблівыя надбудовы над базавымі спецыяльнасцямі. У іх няма прынцыпова нічога новага. І ў шэрагу выпадкаў, калі чалавек ідзе на экзатычную спецыяльнасць, ён не атрымлівае базавых ведаў. Гэта значыць, гэта можна параўнаць з домам, у якога ёсць прыгожы дах, але адсутнічаюць сцены і падмурак.

— Як выкладаць рускую мову замежным студэнтам?

— Я думаю, што выкладаць замежнікам трэба мову ў кантэксце рускай культуры. Таму што калі падаваць яе ізалявана, то губляецца цікавасць да вывучэння рускай мовы. Замежны студэнт можа супаставіць рэаліі культуры мовы, якая вывучаецца, з рэаліямі сваёй народнасці. У ідэале, калі ён убачыць моманты, якія адрозніваюць бакі культуры яго і іншай краіны. Ён задасць пытанне, чаму гэта так? Гэта значыць, выкладчык павінен растлумачыць, у чым розніца, як чалавек з іншай краіны можа ўяўляць свет.

— Што б вы хацелі прыўнесці на факультэт?

— Я б не сказаў, што трэба прыўносіць штосьці адназначна новае, таму што ў нас сапраўды добры факультэт з вельмі моцным выкладчыцкім складам. І добрая атмасфера на факультэце. А што прыўнесці – больш зацікаўленых, матываваных студэнтаў.

Фаіна НАКАНЕЧНАЯ

Хомич Гордей БГУ

print

Вам таксама можа спадабацца: