Аздабленнем БДУ заўсёды з’яўляліся студэнты. Гэта вядомыя спартсмены, якія заваявалі тытулы для альма-матар. Выдатнікі вучобы, якія не шкадуюць сіл і часу для дасягнення поспехаў у навуковай працы. І сёлета ўсім, каму неабыякавы аўтарытэт айчыннай адукацыі на сусветнай арэне, ёсць чым ганарыцца. Каманда факультэта міжнародных адносін заняла шостае месца ў прэстыжным конкурсе па еўрапейскім праве праў чалавека імя Рэнэ Касэна.
Мерапрыемства праводзілася з 22 па 24 сакавіка ў штаб-кватэры Савета Еўропы і ў Еўрапейскім судзе па правах чалавека (Страсбург, Францыя). Варта адзначыць, што, каб трапіць на конкурс, трэба было паказаць высокія вынікі на пісьмовай стадыі. Каманда справілася бездакорна і была адабрана высокакваліфікаваным журы для вуснага прадстаўлення пазіцыі ў змадэляваным судовым працэсе ў Еўрапейскім судзе па правах чалавека. 30 камандаў з вядучых еўрапейскіх універсітэтаў прынялі ўдзел у конкурсе. І толькі дзве каманды абаранялі гонар СНД: каманда ФМА БДУ і каманда МДУ (Расія).
Поспех на такім узроўні – гэта вынік карпатлівай працы і старанных высілкаў вялікай колькасці людзей. Дапамога ў падрыхтоўцы аказалі дарадца суддзі Суда Еўразійскага эканамічнага саюза Вольга Разванава і Інфармацыйны пункт Савета Еўропы ў г. Мінску.
Удзельнікамі каманды з’яўляліся студэнты 5 курса спецыяльнасці “міжнароднае права” Таццяна Зінякова, Антаніна Марозава, Ігар Саковіч і студэнтка 3 курса спецыяльнасці “міжнародныя адносіны” Вольга Кахновіч.
У вусным прадстаўленні па выдуманай справе пра парушэнне Еўрапейскай канвенцыі пра абарону правоў чалавека і асноўных свабод 1950 г. прадстаўлялі студэнтка спецыяльнасці “міжнароднае права” Таццяна Пацэпня (2 курс) і студэнтка спецыяльнасці “міжнародныя адносіны” Ангеліна Юркова (5 курс). Кацярына Калюта (3 курс, “міжнароднае права”) выступіла ў якасці юрыдычнага дарадцы дакладчыкаў.
Як праходзіла падрыхтоўка да конкурсу і якія складанасці стаялі на шляху, нам распавядзе трэнер каманды – старшы выкладчык кафедры міжнароднага права ФМА БДУ Кацярына Уладзіміраўна Кузняцова.
Таццяна Пацэпня, трэнер каманды Кацярына Кузняцова, Кацярына Калюта і Ангеліна Юркова
— Кацярына Уладзіміраўна, конкурс праходзіць кожны год. Скажыце, ці прадпрымаліся спробы патрапіць на форум раней? Што замінала патрапіць у Страсбург?
— Гэты конкурс франкафонны, мае багатую гісторыю. Варта прызнаць, што на ФМА большы ўпор рабіўся на англійскую мову. Для таго, каб трапляць на такія мерапрыемствы і годна там сябе паказваць, патрэбны кумулятыўны эфект. Назапашванне досведу і ведаў. Праблемай было тое, што мы недастаткова шмат надавалі ўвагі франкамоўным студэнтам. І ў апошні час сітуацыя кардынальна змянілася, дзякуючы актывізацыі дзейнасці Інфармацыйнага пункта Савета Еўропы ў г. Мінску, а таксама французскага пасольства. І зараз стала прасцей займацца правам на французскай мове. Летась мы пачалі спробу патрапіць на форум. Але спыніліся толькі на пісьмовай стадыі. Атрымаўшы досвед, вырашылі пачаць падрыхтоўку і абвясціць набор удзельнікаў за год да конкурсу. Вядома, гэта сур’ёзная нагрузка, але яна дапамагла нам сфарміраваць ядро, якое змагло пазмагацца за самыя высокія месцы. Хоць, калі казаць сцісла (усміхаецца), каталізатарам поспеху з’яўляецца з’яўленне франкафонных студэнтаў у дастатковай колькасці і падтрымка з боку Інфармацыйнага пункта Савета Еўропы.
— Як паўплывала на выкладанне Ваша занятасць у якасці трэнера? Якія цяжкасці вам прыйшлося прайсці? Ці адкрылі Вы і нашы студэнты для сябе штосьці новае за гэты перыяд з прафесійнага пункта гледжання?
— Сапраўды, гэта сур’ёзная дадатковая нагрузка. Лічыцца, што мы займаемся гэтым у вольны ад працы час. На жаль, студэнтам даводзілася сыходзіць з лекцый і семінараў. Велізарнае дзякуй калегам за разуменне і падтрымку. У плане досведу я ўсвядоміла, што ў французскай мове ёсць новыя грані, якія мне б хацелася даведацца лепш. Традыцыі судовага маўлення ў Францыі адрозніваюцца ад шматлікіх вядомых. Надаецца шмат увагі не толькі прававым аргументам, але і эмацыйным, прыгажосці падачы. І менавіта таму я надаю ўвагу таму, як студэнт выступае на семінары. Веды для юрыста ўсё, але не менш важна тое, як ён можа паднесці гэта. Еўрапейскі суд па правах чалавека – гэта высокая мода ў свеце правасуддзя. Такому суду даводзіцца займацца справамі практычна філасофскімі. Такі досвед атрымалі нашы студэнты. Сёлета на конкурсе разглядалася справа, у якой вырашалася, ці мае зародак, змешчаны ва ўлонні маці, правы чалавека. Ці павінен ён падлягаць прававой абароне. Гэта пытанне метафізічнае. І вось у студэнтаў з’явілася магчымасць зірнуць на сітуацыю з двух бакоў. Частка ўдзельнікаў даказвала, што гэта чалавек мае ўсе правы. А іншым канкурсантам выпала жэрабя быць на боку абаронцаў іншай пазіцыі. У адпаведнасці з ёй дзяржава не бачыць у плодзе сфарміраванага чалавека, таму яна не абавязана надаваць яму дадатковыя правы. Пагадзіцеся, значэнне такога досведу складана недаацаніць.
— Кацярына Уладзіміраўна, ці варта ў наступным годзе чакаць Вашага ўдзелу ў конкурсе? Будзеце займацца падрыхтоўкай новых перспектыўных удзельнікаў?
— Складана сказаць. Гэта занятак забірае шмат часу, але, безумоўна, вельмі цікавы. Як вядома, у конкурсе ўдзельнічаюць не трэнеры, а каманда студэнтаў. Усё залежыць ад таго, ці зможам мы знайсці патрэбную колькасць ахвотнікаў з ведамі французскай на належным узроўні. У нас ёсць зачын, ёсць каманда з досведам, якая гатовая яго перадаваць. Але па правілах конкурсу мы не маем права заяўляць двойчы адзін і той жа склад. Хачу дадаць, што наша паездка на гэты форум была б немагчымая без дапамогі Інфармацыйнага пункта Савета Еўропы, які ўзяў на сябе фінансаванне выдаткаў, звязаных з нашай паездкай, у якія ўваходзіць аплата арганізацыйнага ўнёску. Думаю, што з такімі студэнтамі і пры такой падтрымцы ў наступным годзе мы зможам ізноў пазмагацца за добрыя месцы.
Таццяна Пацэпня
Падчас гутаркі з Кацярынай Уладзіміраўнай у аўдыторыі знаходзіліся канкурсанты: Таццяна Пацэпня і Ангеліна Юркова. Было відаць, як уважліва і з павагай яны слухалі адказы свайго настаўніка. Гэта сапраўды выдатная каманда. І хоць на сустрэчы не было многіх удзельнікаў, стала ясна, што атмасфера ў калектыве сфарміравалася ідэальная.
— ФМА з’яўляецца адным з самых прэстыжных факультэтаў у БДУ. І вучыцца ў такім месцы няпростая задача. Як паўстала матывацыя ўдзельнічаць у гэтым конкурсе? І хто вам пра яго распавёў?
А.Ю. — Я вучуся на спецыяльнасці міжнародныя адносіны. І выкладчык з маёй кафедры распавёў пра конкурс, у якім могуць удзельнічаць студэнты з нашага факультэта. Мяне гэта вельмі зацікавіла. Жаданне выявіць сябе ў гэтай сферы ўзнікла яшчэ на першым курсе. Хоць цень сумневу прысутнічала, бо я не вывучала права. Я не магла падвесці каманду і таму практычна ўвесь свой вольны час прысвяціла вывучэнню гэтай галіны. Было вельмі цікава знаёміцца з правам на французскай мове. Балазе што я яго вывучаю з першага курса. І гэта не стварыла мне ніякіх праблем.
Т.П. — Яшчэ ў школе я пачала вывучаць французскую мову. І вольна размаўляць на ёй для мяне нескладана. Цяпер я вучуся на другім курсе міжнароднага права. Вывучаю нямецкую і англійскую. Вядома ж, было складана сумяшчаць вучобу і падрыхтоўку да конкурсу. Мне заўсёды вельмі хацелася выкарыстаць свае веды. Але на першым курсе я не ўдзельнічала ў падобных мерапрыемствах, бо было зарана. Сёлета на сайце ФМА з’явілася абвестка пра тое, што праводзіцца набор удзельнікаў, які мне ўдалося прайсці і патрапіць у каманду. І, як пазней высветлілася, быць канкурсантам можна толькі з трэцяга курса. Факультэт папрасіў арганізатараў турніру ў Страсбургу адступіць ад правілаў, дзякуючы чаму я апынулася самай малодшай на гэтым міжнародным форуме.
— А як паставіліся навучэнцы факультэта да вашага траплення на фінальную частку? Падтрымлівалі?
Т.П. — Першапачаткова я ім не распавядала, чакаючы вынікаў. Даведаўшыся ў сакавіку пра трапленне на вусны этап, падзялілася радасцю з сябрамі і аднакурснікамі. Усе былі прыемна шакаваны. Хтосьці падыходзіў з парадамі, хтосьці – каб проста падзяліць радасць моманту. Падтрымка была каласальнай. Шмат у чым гэта і з’яўлялася перадумовай поспеху.
А.Ю. — На маёй спецыяльнасці няма адмысловай цікавасці да права. Раілася з людзьмі, якія разбіраюцца ў гэтай галіне, для таго каб быць роўнай правазнаўцам. Вельмі дапамагала каманда, ад якой зыходзіла асноўная падтрымка. Калі стала вядома, што мы праходзім далей, на кафедры гэта ўспрынялі як сапраўднае свята. Дарэчы, гэта велізарны стымул для маёй кафедры ў навучальнай праграме надаць увагу вывучэнню права.
Кацярына Калюта, Ангеліна Юркова, Таццяна Пацэпня
— Калі пачалася падрыхтоўка, і як менавіта яна праходзіла? На якія ахвяры вам прыйшлося пайсці дзеля конкурсу?
Т.П. — У верасні з’яўляецца кейс са справай. Ён публікуецца на сайце арганізатараў. Усе каманды атрымліваюць да яго доступ. Вывучыўшы справа, мы размеркавалі абавязкі паміж удзельнікамі. Кожны рабіў пісьмовую частку па сваім артыкуле. Праца цяжкая і маштабная. Даводзілася праглядаць усё, што адбывалася ў Еўрапейскім судзе за апошнія некалькі гадоў. Увесь сэнс у тым, што ўсё аб’ядноўваецца ў агульны мемарандум. Так і ствараецца пазіцыя ўсёй каманды. Вельмі дапамог дарадца суддзі суда ЕАЭС. Далей мы адправілі атрыманы мемарыял у Страсбург. Пасля месяца праверкі прац усіх удзельнікаў былі названы каманды, якія прайшлі на вусную частку. Падрыхтоўка да гэтага этапу адрознівалася ад усяго таго, што было раней. Усяго нас было сямёра. Але зараз акцэнт рабіўся толькі на трох удзельніках. Гэта я, Ангеліна і Кацярына Калюта. Каця з’яўлялася юрыдычным дарадцам дакладчыкаў. Мы збіраліся ў аўдыторыі, дзе па чарзе прадстаўлялі сваю пазіцыю. Усё гэта запісвалася на камеру. Пасля чаго выкладчыкі давалі каментар. На вакацыях выдаўся тыдзень, калі мы кожны дзень прыходзілі на факультэт у 8 раніцы. А сыходзілі ў 8 вечары. Вось так праходзіла падрыхтоўка да вуснага выступлення. Хоць само яно доўжылася 40 хвілін. Адкрыта кажучы, пасля такога марафона вельмі “пракачваецца” французская юрыдычная мова. Кацярына Уладзіміраўна правяла з намі плённую працу, надаючы большую ўвагу не гэтулькі мове, колькі нашай прававой пазіцыі. Вельмі важна прадставіць гэта вусна, расстаўляючы правільныя акцэнты, звяртаючы позірк суда на прэцэдэнты. У выдуманай справе мы абаранялі 17-гадовую дзяўчыну, імкнучыся націснуць на эмацыйны складнік суда.
— Ангеліна, ты вывучаеш міжнародныя адносіны. Хоць конкурс быў прысвечаны праву. Поспех у Страсбургу змяніў твае планы на будучыню? Магчыма, у цябе з’явілася жаданне рухацца троху ў іншым кірунку?
А.Ю. — Яшчэ з першага курса я адчувала, што мне бракуе прававых ведаў. Калі вывучаеш знешнюю палітыку дзяржавы, ты проста абавязаны мець уяўленне пра міжнароднае права. Гэтага мне часта бракавала. Яшчэ да конкурсу я занялася еўрапейскім правам. Усё гэта разам з падрыхтоўкай да пісьмовага этапу змяніла лад майго мыслення. Я больш абапіраюся на факты, распісваю ўсе аспекты і толькі пасля гэтага раблю высновы. Цяпер я пішу дыпломную працу пра міжнародную палітыку. Набыты досвед дапамагае мне ў гэтай нялёгкай справе. Не выключаю магчымасць паступлення ў магістратуру, дзе буду вывучаць міжнароднае права.
Т.П. — Хоць ніхто не адмяняў у будучыні ўваходжання Беларусі ў Савет Еўропы. Ужо цяпер вядуцца дыскусіі з гэтай нагоды. Калі гэта адбудзецца, то наша краіна сфарміруе сваё прадстаўніцтва ў Страсбургу. І там спатрэбяцца прафесіяналы, якія валодаюць замежнымі мовамі, знаёмыя з міжнародным правам і якія маюць уяўленне пра дзейнасць суда па правах чалавека. Я хачу сказаць, што нам ёсць куды імкнуцца. І такая перспектыва вельмі рэальная.
— Наколькі была адчувальная дапамога Інфармацыйнага пункта Савета Еўропы? І ў чым была праца дарадцы суддзі суда ЕАЭС?
А.Ю. – Усё, што тычылася збораў дакументаў для візы, інфапункт узваліў на свае плечы. Пошук знешніх кансультантаў таксама быў іх задачай, з якой яны выдатна справіліся. Дарадца Вольга Разванава зрабіла неацэнны ўнёсак у падрыхтоўку вуснага выступлення. Маючы ролю суддзі, яна задавала самыя падступныя пытанні. Да прыкладу, яна магла спытаць пра наша стаўленне да стэрылізацыі. З такой жа сітуацыяй мы цалкам маглі сутыкнуцца ў Страсбургу. Размаўляючы са студэнтамі французскіх навучальных устаноў, даведаліся, што на падрыхтоўцы ім задавалі некалькі пытанняў, але не больш за тое. І ім было складаней вытрымаць псіхалагічны прэсінг.
Т.П. — Нават нашы супернікі па другой гульні, якія навучаюцца ў французскім універсітэце “Клермон-Феранэ”, разам са сваім трэнерам сказалі, што мы паводзілі сябе як сапраўдныя адвакаты. Было відаць, як упэўнена мы адказваем на ўсе зададзеныя пытанні.
— Ці атрымалася пагутарыць з канкурсантамі на тэму Беларусі? Якое ўяўленне яны маюць пра нашу Радзіму?
А.Ю. — Многія адзначалі важнасць удзелу Беларусі як нячлена Савета Еўропы. І, на мой погляд, гэта важкі ўнёсак у двухбаковыя адносіны. Было прыкметна. што нас вельмі чакалі. І многія прыйшлі паглядзець на наша выступленне. Стэрэатыпнага мыслення заўважана не было. Як часта бывае, нашу краіну “блытаюць” з буйнейшым суседам. Але ў Францыі нас успрымаюць як асобную суверэнную дзяржаву, якая мае светлыя перспектывы. Некаторыя нават нас падтрымлівалі, хтосьці зайздросціў нам. Бо мы даволі высока падняліся, удзельнічаючы першы раз. З намі супернічалі каманды, якія бяруць удзел у конкурсе з яго заснавання, г. зн. ужо на працягу трыццаці гадоў.
— Сярод трыццаці каманд найлепшых еўрапейскіх ВНУ вы занялі шостае месца. Удзел у фінальнай стадыі такога прэстыжнага конкурсу для Беларусі з’яўляецца першым падобным досведам. Я не хачу пераменшыць вашых рэгалій, усе мы ганарымся вашым дасягненнем. Але тым не менш заўсёды ёсць куды расці. Як вы лічыце, ці быў у вас шанец падужацца за больш высокае месца? Калі так, што перашкодзіла?
Т.П. — Мы былі вельмі рады пачуць, што ўжо патрапілі ў першую дваццатку. Прабегла думка, маўляў, можна і дахаты вяртацца. Не сорамна. Але калі аб’яўляюць таго, хто заняў восьмае месца. І гэта не мы. Складана перадаць словамі тыя адчуванні. Сумленна кажучы, мы адчувалі што не гатовыя да фіналу. Гэта першы досвед. Як казала Кацярына Уладзіміраўна, прававая пазіцыя ў нас была прадстаўлена на высокім узроўні. Але філасофская, калі дазволіце, метафізічны складнік, патрабаваў дапрацоўкі. Гэта галіная складаная на рускай мове. Ці варта казаць пра тое, наколькі цяжка гэтым займацца на французскай? Таксама варта адзначыць, што з першага курса нас вучаць больш абапірацца на сухія факты, г. зн. на права. У Еўропе, асабліва ў Францыі, студэнты дазваляюць сабе экспромт. Магчыма, гэтага не хапіла суддзям. Сцісла кажучы, мы сябе троху недаацанілі. Першачарговай задачай было годнае выступленне. І нам здаецца, што мы справіліся на выдатна.
Застаецца толькі дадаць, што нашы студэнты апроч агульнага шостага занялі першае месца як каманда, для якой французская мова з’яўляецца замежнай. У наступным годзе ўжо іншыя студэнты будуць змагацца за аўтарытэт беларускай адукацыі на міжнароднай арэне. А героі гэтага матэрыялу паспрабуюць перадаць ім увесь свой досвед.
Аляксей СМОЛЬСКІ
