Намаганнямі Фундаментальнай бібліятэкі БДУ перададзены лічбавыя копіі ўніверсітэцкіх газет 1920–30-х гадоў з Расійскай нацыянальнай бібліятэкі.
Як вядома, арыгіналы газет БДУ 1920–30-х гадоў амаль цалкам былі страчаныя падчас Вялікай Айчыннай вайны і не захаваліся ў бібліятэчных, архіўных і музейных установах Беларусі. Адзінкавыя экзэмпляры знаходзіліся ў фондах Расійскай нацыянальнай бібліятэкі ў Санкт-Пецярбургу.
Разумеючы каштоўнасць першых перыядычных выданняў, Фундаментальная бібліятэка БДУ пачала работу па іх выяўленні і правяла перамовы з расійскімі калегамі аб магчымасці вырабу лічбавых копій і іх перадачы ў БДУ.
У выніку ў Беларусь былі вернуты лічбавыя копіі 81 газеты. Сярод іх нумары першай газеты БДУ «Голас студэнта», якую выдавала ў 1920-х гадах Выканаўчае бюро прафсаюзнай секцыі студэнтаў БДУ, і «Голас рабфакаўца», якая выдавалася ў 1920-х–пач. 1930-х гадоў рабочым факультэтам БДУ.
Аснову калекцыі складаюць копіі экзэмпляраў першай агульнаўніверсітэцкай шматтыражнай газеты «Ленінскім шляхам», першы нумар якой выйшаў 27 лістапада 1929 года, і газеты «За ленінскія кадры», якая прыйшла ёй на змену. Менавіта ад гэтых перыядычных выданняў вядзе сваю гісторыю сённяшняя газета БДУ «Універсітэт».
На старонках газет змешчана шмат цікавых матэрыялаў, якія адлюстроўваюць тагачаснае жыццё ўніверсітэта, расказваюць пра найбольш значныя падзеі, выдатных людзей, якія працавалі і вучыліся ў БДУ.
Напрыклад, на старонках № 3 газеты «Голас студэнта» за 1924 год мы можам убачыць артыкул першага рэктара У. І. Пічэты, у якім ён падводзіць вынікі трэцяга года працы ўніверсітэта, а таксама нататкі аб дзейнасці грамадскіх і палітычных арганізацый, студэнцкіх гурткоў краязнаўцаў, фізкультурнікаў, аматараў радыё і мовы эсперанта. Акрамя таго, у газеце змешчаны верш «Студэнт» вядомага беларускага празаіка, крытыка і драматурга Адама Бабарэкі, які на той час вучыўся на этнолага-лінгвістычным аддзяленні БДУ. Адметна, што гэты верш больш нідзе не друкаваўся.
Таксама ў нумары быў апублікаваны верш «З песень «Беларусь» Язэпа Дылы і малавядомы даследчыкам фельетон Кузьмы Чорнага «Адсталыя і перадавыя».
Значную цікавасць уяўляюць і газеты 1930-х гадоў, якія яскрава перадаюць атмасферу, якая панавала на той час ў грамадстве. У артыкулах даволі часта гучаць заклікі да чыстак, выкрыцця шкоднікаў, ворагаў і чужых элементаў. Пры гэтым паміж выкрывальнымі лозунгамі мы можам знайсці цікавыя апісанні штодзённага жыцця студэнтаў і выкладчыкаў. У газеце сустракаюцца звесткі пра адкрыццё новых вучэбных карпусоў і інтэрнатаў, працу факультэтаў, кафедраў, лабараторый, бібліятэкі, музеяў, гурткоў, секцый ці нават універсітэцкага буфета.
Напрыклад, мы можам даведацца, што абеды для студэнтаў і выкладчыкаў дастаўляліся з мінскай фабрыкі-кухні альбо што па чацвяргах і пятніцах для студэнтаў БДУ былі льготныя білеты ў лазні на Ляхаўцы.
Сустракаюцца цікавыя матэрыялы пра жыццё і дзейнасць вядомых навукоўцаў БДУ, такіх як акадэмікі Цэлестын Бурстын, Васіль Шчарбакоў, Мікалай Нікольскі і інш.
Унікальнымі з’яўляюцца і змешчаныя ў газетах фотаздымкі: партрэты выкладчыкаў і студэнтаў, рэпартажы з заняткаў, універсітэцкіх мерапрыемстваў, а таксама здымкі ўніверсітэцкіх памяшканняў і будынкаў.
Да дня нараджэння БДУ калекцыя лічбавых копій газет 1920–1930-х гадоў была размешчана ў Электроннай бібліятэцы БДУ і даступная па спасылцы .
Безумоўна, вяртанне газет з’яўляецца знакавай падзеяй, якая будзе спрыяць новым даследаванням. Спадзяёмся, што калекцыя будзе цікавая студэнтам, навукоўцам і ўсім, каму неабыякавая гісторыя нашага ўніверсітэта.
Уладзімір КУЛАЖАНКА,
дырэктар Фундаментальнай бібліятэкі БДУ
