Мільёны савецкіх юнакоў і дзяўчат прайшлі школу ВЛКСМ з моманту стварэння і да самароспуску арганізацыі ў 1991 годзе. Ленінскаму саюзу моладзі споўнілася 100 гадоў 29 кастрычніка. Пра тое, якім быў той час, распавёў Уладзімір Навумовіч, былы сакратар камітэта камсамола БДУ з 1973 г. па 1975 г., член Саюза пісьменнікаў Беларусі, дацэнт філалагічнага факультэта, узнагароджаны медалём Францыска Скарыны (2018 г.).
– На маё студэнцтва выпаў той час, калі студэнцкія будаўнічыя атрады толькі зараджаліся. Была пагалоска: калі хочаш стаць актывістам камсамола, ты павінен быць у будатрадзе. Гэта была адна з прыкмет будучага сакратара камітэта камсамола. Як спяваецца ў песні, мы ехалі па туман і па пах тайгі, па тую энергетыку, якую выпраменьваюць новыя нязвыклыя землі. Першыя будаўнічыя атрады пачыналіся на досвітку туманнай юнацкасці, не было так салодка напачатку. Але справа ішла на карысць, студэнты набывалі рабочую кваліфікацыю, потым мелі будаўнічую прафесію, станавіліся прафесіяналамі, сапраўднымі майстрамі ў розных галінах.
Працу на бульбе, несумненна, трэба ўспомніць, тое, як у засушлівых і прапаленых сонцам стэпах Крыма збіралі ўраджай. Што яшчэ можна казаць: студэнцкае жыццё – гэта лекцыі і каханне, бібліятэка і каханне, будатрад і каханне, бульба і каханне. Каханне заўсёды было асноўным складнікам нашага жыцця.
Яшчэ ганаруся, што да 30-годдзя Вялікай Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне мы адкрылі мемарыяльны знак у памяць студэнтаў і выкладчыкаў БДУ, якія загінулі ў гады вайны. Мемарыяльны знак узвялі на сродкі, заробленыя студэнтамі ў будатрадах. Ведаеце, абеліск у форме расколатага вінтоўкай ромба. Маю дачыненне да надпісу на знаку: «Светлай памяцi тых, што ад роднага ўнiверсiтэта пайшлi на свяшчэнную бiтву з фашызмам i смерцю герояў палеглi ў змаганнi, каб вечна свяцiла над нашай Радзiмаю сонца свабоды». Памятаю, як у той дзень 5 мая 1975 года на адкрыцці прысутнічалі прафесары, дацэнты, студэнты, кіраўніцтва ўніверсітэта: У. М. Сікорскі, А. Я. Малышаў, Т. Я. Дударава, Л. В. Валадзько і іншыя. Вялізнае мора людзей ва ўніверсітэцкім гарадку, двор як вулей, людзей вокам не акінуць. Я зачытваў клятву, якую мы самі пісалі. Узгадваю, што да адкрыцця помніка ў дворык БДУ часта прыходзіла адзінокая жанчына. Яе сын вучыўся на хімічным факультэце, служыў на флоце і там загінуў. Яна жыла побач з універсітэтам, казала, што нават няма куды пакласці кветкі ў памяць сына. Тады вырашылі, што гэты помнік патрэбны.
У перыяд разрадкі напружання пасля Хельсінскіх пагадненняў у жніўні 1975 года паміж двума берагамі праз акіян мяне абралі як адзінага ад БССР удзельніка чацвёртай Сустрэчы савецкай і амерыканскай моладзі ў Чыкага, якая праходзіла для пабудовы мастоў дружбы праз Атлантыку. На той час я быў сакратаром 11-тысячнай камсамольскай арганізацыі, пісьменнікам, ленінскім стыпендыятам, толькі што абараніў кандыдацкую дысертацыю. Абставіны таго заакіянскага палёту перададзеныя мной у рамане «Не, і як яго сказаць». Цікавы факт, што пачатак такіх моладзевых абменаў быў пакладзены менавіта ў Мінску. У сталіцу БССР тады, яшчэ ў 1972 г., прыляцела каля сотні маладых людзей з ЗША. Іх сустрэлі з уласцівай нам гасціннасцю. Праведзены разам час, размовы пра эканоміку, культуру і адукацыю паслужылі асновай для стварэння сяброўскіх кантактаў. Потым адбылося больш за дзесяць такіх штогадовых сустрэч. Гэта была народная моладзевая дыпламатыя.
Алена ЛЯЎШЭНЯ