Вакцынацыя ў БДУ. Адказы на пытанні [+відэа]

У БДУ праходзіць вакцынацыя ад каранавіруса. Супрацоўнікам па жаданні прапануецца бясплатна прышчапіцца расійскім ці кітайскім прэпаратам. Газета «Універсітэт» пагаварыла з урачамі і адказнымі за імунізацыю пра паходжанне вакцын, іх уласцівасці, пабочныя эфекты і стэрэатыпы.

У БДУ прайшло ўжо сем вакцынацый – з мая па чэрвень – у супрацоўніцтве з УАЗ «25-­я цэнтральная раённая паліклініка Маскоў­скага раёна г. Мінск». Атрымаць прышчэпку «Спадарожнік V» можна было ва ўніверсітэцкім медпункце, куды выязджала ме­дыцынская брыгада. У самой паліклініцы маецца таксама кітайская вакцына Vero Cell.

Кожная вакцынацыя разлічвалася па 21­-дзённым прамежку для наступнага ўвя­дзення другога кампанента. Напрыклад, у першыя дзве вакцынацыі можна было атрымаць першы кампанент, а ўжо ў чэрвені – прышчапіцца і першым, і другім. На 28 чэрвеня прышчэплена 1440 работнікаў БДУ, з іх 897 на базе 25­й паліклінікі, 409 выязной брыгадай на базе медпункта, і 134 прышчапіліся самастойна па месцы жы­харства. Наступнае вакцыніраванне работнікаў на базе БДУ адбудзецца 6 ліпеня.

Па ўніверсітэце працэс вакцынацыі курыруе прарэктар па выхаваўчай ра­боце і сацыяльных пытаннях Іван ЯНУШЭВІЧ:

– Спецыфіка ­працы прарэктара прадугледжвае вялікае кола зносін. З аднаго боку, гэта ­маладыя людзі, якія пераносяць хваробу ­часцей за ўсё без выяўленых сімптомаў. З іншага – гэта старэйшае пакаленне. Ус­вядомлена станавіцца мастком для перадачы вірусаў не зусім этычна, мякка кажучы.  Наша задача – мінімізаваць узровень зах­ворвання, зменшыць наступствы, што і робіць прышчэпка. Я сам прышчапіўся ў канцы сакавіка кітайскай вакцынай, нар­мальна яе перанёс, без павышэння тэм­пературы, хутчэй за ўсё ад яе на нейкі час падняўся ціск, але гэта не перашкодзіла мне выйсці на працу.

Адказная за правядзенне вакцынацыі Алена ШЧАТКО, начальнік аддзела сацыяльнай работы ўпраўлення па выхаваўчай рабоце з моладдзю. Да супрацоўнікаў-­пацыентаў яна звяртаецца незалежна ад узросту «дзяўчына» і «мала­ды чалавек», з усмешкай, гумарам.

– Спачатку я адказвала за складанне спісаў работнікаў, якія жадаюць прышчапіцца, затым мае функцыі пашырыліся. Калі ў маі пачалася вакцынацыя, вырашыла адкласці запланаваны адпачынак на пазнейшы тэрмін, бо ўжо быў наладжаны працоўны працэс з супрацоўнікамі УАЗ «25-­я ЦРП Маскоўскага раёна г. Мінск». Для эканоміі часу работнікаў БДУ прарэктар па эканоміцы і матэрыяльна­тэхнічным развіцці Міхаіл Чарапеннікаў дамовіўся з галоўным урачом 33-­й гарадской студэнцкай палі­клінікі пра вылучэнне працэдурнага кабі­  нета на базе медпункта БДУ і ўзгадніў з галоўурачом 25-­й паліклінікі Мікалаем ­Зубялевічам пробны выезд медбрыгады. Паколькі ў першую вакцынацыю ў медпункце БДУ за дзве гадзіны прышчапіліся 95 ­чалавек і было яшчэ даволі шмат ахвотні­­каў, прынялі рашэнне пра працяг выязнога вакцынавання і на сёння рэалізавалі 7 вы­ездаў медбрыгады (апошні летні выезд адбыўся 28 чэрвеня). На гэтым плануем не спыняцца, а працягнуць вакцынацыю ў верасні.

Улічваючы, што многія работнікі ўжо прышчэплены другім кампанентам, заўсёды цікаўлюся іх самаадчуваннем і магу сказаць, што яны вакцынацыю перанеслі па-­рознаму: большая частка супрацоўнікаў не ад­значыла пабочных эфектаў, некаторыя тэмпературылі, ці нядоўга балела рука. Я заў­сёды маральна падтрымліваю работнікаў БДУ падчас выязных мерапрыемстваў, бо гэта вельмі грамадска важная справа.

Тыя работнікі, у якіх з нейкіх прычын не атрымліваецца прышчапляцца падчас вы­язных мерапрыемстваў, могуць прышчапіцца самастойна на базе 25-­й паліклінікі ці ў паліклініцы па месцы жыхарства, абраўшы кітайскую ці расійскую вакцыну.

Пра наступныя выезды медбрыгады работнікі БДУ могуць даведвацца на дошцы аб’яў http://intranet.bsu/.

Таксама хочацца выказаць велізарную падзяку ўсім структурным падраздзяленням, якія аказваюць нам пасільную дапа­могу ў арганізацыі дадзенага мерапрыемства, што яшчэ раз пацвярджае, што БДУ – гэта адзіная карпарацыя.

Пра псіхалагічныя нюансы вакцынацыі распавяла Вольга ШЫМАНЕЦ, намеснік галоўнага ўрача УАЗ «25-­я цэнтральная раённая паліклініка Маскоў­скага раёна Мінска»:

– У аддзяленні дзённага знаходжання паліклінікі ёсць два прышчэпкавыя кабінеты: для ­першага і другога этапу вакцынацыі. Дзей­нічаюць чатыры стацыянарныя і тры выязныя прышчэпкавыя брыгады, апошнія імунізуюць прадпрыемствы і ўстановы ­Маскоўскага раёна.

Цяпер у першую чаргу вакцынуюцца старэйшае пакаленне і тыя, хто плануе ­выехаць за мяжу. Першыя выбіраюць «Спадарожнік V», а другія – Vero Cell. Практыка паказвае, што пажылыя людзі лепш пера­носяць любую прышчэпку, бо ў іх не такі ­актыўны імунітэт, як у маладым узросце, г. зн. рэакцыя арганізма не так выяўлена.

Акрамя медыцынскай дапамогі, людзі цяпер маюць патрэбу і ў псіхалагічнай падтрымцы. Часцей за ўсё сустракаюцца павышаны ўзровень трывожнасці і расстройства адаптацыі. У нас пакуль няма асобнага псіхолага ў амбулаторных установах, аднак усе ўрачы аказваюць псіхатэрапеўтычную дапамогу, даюць рэкамендацыі наконт ладу жыцця, калі трэба, выпісваюць лекавыя ­прэпараты, а калі патрэбная больш высока­кваліфікаваная дапамога, накіроўваюць да раённых урачоў-­псіхатэрапеўтаў. У выпадку абвастрэння можна звярнуцца па псіхалагічную і псіхатэрапеўтычную дапамогу ў ­Мінскі гарадскі цэнтр памежных станаў, ­Гарадскі клінічны псіхіятрычны дыспансер і Гарадскі псіханеўралагічны дыспансер, тэлефанаваць на гарачую лінію. На сайце Міністэрства здароўя і СААЗ ёсць мноства матэрыялаў, якія тычацца не толькі віруса, але і псіхічнага стану ў перыяд пандэміі.

Аксана ШКОДА, урач­-інфекцыяніст 25-­й паліклінікі, адказала на самыя вострыя пытанні супрацоўнікаў БДУ пра вакцынаванне:

Ці можна захварэць ад вакцыны?

– У Рэспубліцы Беларусь зарэгістраваны дзве вакцыны: расійская «Спадарожнік V» і кітайская Vero Cell. Першая – вектарная, камбініраваная, ­у якасці вектара выкарыстоўваецца платформа нежывога адэнавіруса чалавека. Участак геному, які адказвае за рэпрадукцыю часціц, выдалены, а на яго месца пры дапамозе метадаў геннай інжынерыі ўстаўлены ген S-­бялку.

Кітайская інактываваная вакцына ўтрымлівае забіты хімічнымі рэчывамі, нежывы вірус. У ім захавана антыгенная здольнасць, дзякуючы якой у арганізме ўтворацца антыцелы. Ад прышчэпкі захварэць нельга, бо гэта нежывая вакцына. У расійскай вакцыне таксама інактываваная платформа адэнавіруса, адсутнічае частка, адказная за размнажэнне.

Аўтаімунныя захворванні, як рэўматоід­ны артрыт, сістэмная чырвоная ваўчанка і аўтаімунны тырэаідыт, не з’яўляюцца су­працьпаказаннямі для прышчэпкі, калі ­знаходзяцца ў кампенсаваным стане ці ў фазе рэмісіі.

Гэта вакцына надзейная? Чаму так хутка зрабілі?

– Платформа адэнавіруса выкарыстоў­ваецца ў вакцынах ужо 30 гадоў, а каранавірус кітайцы вывучалі дастатковы час для стварэння вакцыны. Даследаванні паказалі, што трэба ўзяць S­-бялок, які знаходзіцца ­на яго паверхні, дзякуючы яму ён прымацоўваецца да клеткі і размнажаецца. Такім чынам, трэба выразаць гэты ўчастак і ўставіць у платформу адэнавіруса.

Я перахварэў на кавід, праз які час мне можна прышчапляцца?

– Праз 3–4 тыдні пасля моманту захворвання. Наяўнасць антыцелаў пасля кавіду не з’яўляюцца супрацьпаказаннем. Прышчап­ляц­ца можна з павышаным цітрам антыцелаў.

Што рабіць, калі я захварэў да ўвядзення другога кампанента?

– Калі ў прамежку паміж другім і першым кампанентам пацыент захварэў на востры рэспіраторны вірус ці каранавірус, то ўсё анулюецца, і праз месяц пасля выздараўлення ён прышчапляецца нанова.

Мой сваяк прышчапіўся, ці магу я ад яго заразіцца?

– Не, бо гэта нежывая вакцына, чалавек не заразны пасля прышчэпкі.

Праз які час з’яўляецца імунітэт?

– Праз 14–21 дзён пасля ўвядзення ­другога кампанента. Дарэчы, паміж увя­дзеннямі дапушчальны прамежак 21–90 дзён. Каб праверыць цітр антыцелаў, мож­на здаць аналіз на антыцелы да спайкавага S-­бялку. Імунітэт трымаецца 6­-8 месяцаў. Галоўны пазаштатны інфекцыяніст Мінздароўя Ігар Карпаў заявіў, што эфектыўнасць «Спадарожніка V» – 96 %, Vero Cell – 87 %.

Чаму варта прышчапляцца?

– Чым больш людзей прышчэпіцца, тым менш распаўсюдзіцца і муціруе вірус. У кожнага чалавека вірус распаўсюджваецца і ­муціруе па­свойму, гэта значыць, што чалавек заразіўся адным штамам віруса, а вы­лучаць можа зусім іншы. Так фарміруюцца лакаль­ныя штамы: брытанскі, паўднёваафрыканскі, бразільскі і інш. Масавая іму­нізацыя ­памяншае распаўсюджанне і мутацыю віруса. Калі мы на першым этапе ўсе прышчэ­пімся, то вірус будзе менш рас­паўсюдж­вацца і муціраваць. «Спадарожнік V» і ак­туальныя ­вакцыны распрацоўваюцца ­пад распаўсюджаныя ў дадзены момант штамы, таму на трэцім этапе чалавек, які ­раней прышчапляўся, можа захварэць. У 2009 годзе, калі бушаваў птушыны грып, пандэмію атры­малася перавесці ў эндэ­мічны стан (сезон­насць) дзякуючы масавай вакцынацыі і калектыўнаму імунітэту.

Калі трэба паўтараць прышчэпку?

– Прышчэпкі ад вірусных захворванняў праводзяцца раз у год. Кожны год ствараецца новая на аснове даследавання рас­паўсюджаных штамаў у папуляцыі.

Якіх пабочных эфектаў чакаць?

– Субфебрыльная тэмпература, пяршэнне ў горле, слабасць, ламота і галаўны боль характэрныя пасля ўвядзення любой вакцыны. Так праходзіць рэакцыя імуннага ­адказу, калі арганізм выяўляе ўкараненне чагосьці чужароднага. Таму можа балець вобласць уколу – менавіта гэта месца становіцца «полем бою». Калі пасля вакцыны пачуваецеся дрэнна, вазьміце на пару дзён бальнічны. Звычайна рэакцыя адчу­вальная на наступны дзень, на другі сама­адчуванне, як і раней.

Якія ёсць парады наконт ладу жыцця пры вакцынацыі?

– Прышчэпка робіцца незалежна ад прыёму ежы, таму не трэба рабіць яе нашча, асабліва калі плануеце яе ў другой палове дня. Алкаголь змяншае эфектыўнасць прышчэпкі, таму ўжываць яго напярэдадні і пасля не рэкамендуецца. Для таго, каб дапамагчы арганізму, важна вытрымліваць добры пітны рэжым.

Надзея МАРХЕЛЬ