У студэнта пятага курса факультэта радыёфізікі і камп’ютарных тэхналогій БДУ Сунь Фаньцы зусім не тыповае хобі. У вольны ад вучобы час ён перакладае творы беларускіх аўтараў на кітайскую мову. За пяць гадоў свайго захаплення ён пераклаў амаль дзясятак розных твораў. За яго плячыма як вясёлыя пазнавальныя казкі для дзяцей, так і цэлыя раманы беларускіх класікаў.
Чаму ўзнікла такое жаданне, Сунь Фаньцы адказвае проста:
– Люблю дзяліцца добрымі думкамі і гісторыямі са сваімі сябрамі, а беларуская літаратура мне вельмі спадабалася. Люблю расказваць пра беларускую гісторыю, культуру, якія былі грамадскія класы, а таксама пра характары беларусаў і этнічныя асаблівасці. Я хачу, каб у кітайскіх чытачоў з’явілася магчымасць пазнаёміцца з беларускімі творамі.
Малады чалавек даўно зацікаўлены перакладамі. Рускую мову ён пачаў вывучаць 8 гадоў таму, калі толькі пераехаў у Беларусь. З паступленнем у БДУ студэнт вырашыў паспрабаваць перакласці ўпадабаныя літаратурныя творы на родную мову. Беларускай мовай ён не валодае, аднак гэта не перашкодзіла – хлопец знайшоў выйсце праз рускамоўныя выданні беларускіх твораў.
Для свайго першага пераклада студэнт вырашыў абраць дзіцячую аповесць-казку «Шубуршун і яго сябры» Алеся Карлюкевіча. У гэтай кнізе аўтар апавядае пра незвычайнага персанажа Шубуршуна, які пасварыўся са сваёй сяброўкай Веранікай і адправіўся ў падарожжа. Шубуршун прыцягвае маленькіх чытачоў сваёй смеласцю і знаходлівасцю, заўсёды прыходзіць на дапамогу, лёгка заводзіць новых сяброў. Пераклаў студэнт гэтую шчырую казку яшчэ ў 2017 годзе.
Маці студэнта – Лю Сулін – працуе намеснікам дырэктара Рэспубліканскага інстытута кітаязнаўства імя Канфуцыя Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Яна знаёмая з дачкой Алеся Карлюкевіча, таму Сунь Фаньцы ўдалося звязацца з аўтарам. Сам пісьменнік і накіроўваў маладога перакладчыка.
– Аляксандр Мікалаевіч даў мне шмат каштоўных парад па перакладзе сваіх кніг. Менавіта ён парэкамендаваў мне пачынаць з лёгкіх кароткіх казак, каб патрэніравацца. А потым ужо параіў брацца за вялікія вядомыя кнігі. Казкі не так складана перакладаць, як іншыя творы. Але самае галоўнае, што сэнс, закладзены ў іх, зразумелы чалавеку любога ўзросту і нацыянальнасці, – дзеліцца студэнт.
Пераклад казкі так спадабаўся Алесю Карлюкевічу, што ў выдавецкім доме «Звязда» выйшла кніга на дзвюх мовах адразу – рускай і кітайскай.
Пасля казкі пра Шубуршуна студэнт пераклаў яшчэ тры творы аўтара: «Смачны падарунак», «Кошык грыбнога смецця» і «Цімафей і чарапаха». Але спыняцца на гэтым не планаваў – спрабаваў працаваць з паэзіяй і пераклаў верш Максіма Багдановіча «Маладыя гады». Потым былі творы Кацярыны Хадасевіч-Лісавай «Шчаслівая кніга», Людмілы Рублеўскай «Пік-Пік і Пепіта на паляванні» і «Чортаў скарб» Уладзіміра Караткевіча. Прачытаць творы апошняга студэнту параілі знаёмыя. Пасля атрымання пэўнага досведу Фаньцы вырашыў, што можна пераходзіць да больш складаных і маштабных твораў аўтара.
Студэнт займаўся перакладамі пасля вучобы і траціў на гэта шмат часу. Напрыклад, для карпатлівай працы над раманам Уладзіміра Караткевіча «Дзікае паляванне караля Стаха» яму спатрэбілася паўтара года.
У творах беларускіх пісьменнікаў часта прысутнічаюць словы, якія немагчыма даслоўна перакласці на кітайскую мову. Сунь Фанцы прызнаецца, што часам даводзіцца гадзінамі сядзець са слоўнікам ці прасіць дапамогі ў рускамоўных сяброў, каб зразумець, як адаптаваць слова для кітайскага чытача і не страціць сэнс і самабытнасць тэксту.
– Даволі складана перакладаць словы, якія яшчэ ніхто не перакладаў раней. Напрыклад, «кабоці» – гэта чырвоныя боты на высокім абцасе з падкоўкамі. Таксама складанае слова «чуга», якое сустрэлася ў выразе «па-над ім гэты волат нацягнуў чугу», – распавядае малады перакладчык.
Знаёміць народ Паднябеснай з асаблівасцямі беларускай культуры Фаньцы пачынае са сваіх сяброў. Ён расказвае ім пра творы, якія чытаў, і знаёміць з аўтарамі, якія яму падабаюцца.
– Пакуль не вельмі шмат людзей далучылася да беларускай літаратуры ў Кітаі. Але мае знаёмыя ўжо просяць параіць якія-небудзь творы і цікавяцца, дзе іх можна пачытаць на кітайскай мове. Мае пераклады размешчаны толькі ў беларускіх выданнях, адно з якіх – часопіс «Беларусь». Найбольшым попытам карыстаюцца яны сярод тых, хто вывучае кітайскую і рускую мовы. Аднак, я спадзяюся, творы беларускіх аўтараў стануць з цягам часу больш папулярнымі на маёй радзіме.
У сваім захапленні Сунь Фанцы не застаецца без падтрымкі. Са складанасцямі, якія ўзнікаюць пры перакладзе, яму дапамагаюць блізкія людзі, сябры і аднагрупнікі. Асабліва падтрымліваюць бацькі.
– Мае бацькі нарадзіліся ў 1970-я гады, на паўночным усходзе Кітая. У іх руская мова была галоўнай замежнай мовай для вывучэння, таму яны яе ведаюць і часам мне падказваюць.
Перакладаць тэксты – гэта тое захапленне, якое дорыць Сунь Фанцы сапраўдную асалоду. Ён лічыць, што пачуцці і думкі герояў у раманах вельмі падобныя да таго, што на самой справе магло б адбывацца ў мінулым. Таксама хлопец упэўнены, што веды і розум заўсёды рухаюць грамадскім прагрэсам.
Зараз Сунь Фаньцы працуе над адаптацыяй рамана Уладзіміра Караткевіча «Чорны замак Альшанскі». На яго думку, нават замежны чытач, які ніколі не быў у Беларусі, зразумее дух, атмасферу, праблематыку твора і матывы яго герояў.
– Гісторыя і традыцыі беларускага і кітайскага народаў вельмі адрозніваюцца. Але, чым больш я чытаю, тым больш упэўнены ў тым, што і беларусы, і кітайцы сутыкаліся з аднолькавымі гістарычнымі праблемамі і аднолькава ўпарта будавалі сваё лепшае жыццё.
